Lateks nedir? Lateks yatak, lateks eldiven gibi kelimeleri sıklıkla duyarız. Peki lateks özellikleri nelerdir? Nasıl elde edilir? İşte detaylar…
LATEKS NEDİR?
Lateks, papatya ve sütleğen gibi pek çok bitkiden çıkarılan süte benzer maddedir. Bitkinin kesilen bir kısmından süzülür ve hava ile karşılaştığında katılaşır. Lateks karmaşık bir sıvı bileşimidir ve içerisinde protein, nişasta, alkaloid, şeker, yağ, sakız, tanin, reçine gibi birçok madde bulunur. Birçok bitkide lateks beyaz renktedir, ancak bazı bitkilerde sarı, turuncu ya da kırmızı da olabilir.
Lateks kelimesi aynı zamanda, bitki özütü yapısının işlenerek üretilen, ince ve esnek olan malzemelerinde adlandırılmasında kullanılır (örnek olarak Lateks kumaş). Ayrıca Lateks, yüzey aktif maddelerinin emülsiyonu ile, monomerlerine polimerize olur ve sentetik halini de alabilir.
Elde edildikten sonraki aşamasında lateks kimyasallarla etkileşime sokularak havaya maruz bırakılır ve malzeme katılaşarak ham kauçuk haline getirilir. Genelde bu işlem için formik asit kullanılır. Elde edilen bu ürün birçok alanda kullanılmaktadır. Dalgıç giysileri, yağmurluk, sünger yapımı, lastik, korse, hortum, tıbbi tüplemede ve kemer gibi ürünler verilecek örneklerin yalnızca küçük bir kısmıdır.
LATEKS ALERJİSİ
Lateks içeren ürünlerin temas ettiği deri yüzeyinde kızarıklık, kaşıntı, sulanma ve kabuklanma şeklinde belirtiler veren bir alerji türüdür. Tip I ya da erken tip aşırı duyarlılık olarak da adlandırılan bu hastalık, lateks alerjisinin en ciddi şeklidir. Hayati tehlike oluşturacak kadar ağır alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu alerji türünde doğrudan lateks maddesi içindeki proteinlere karşı alerji gelişir. Alerjiye yatkın bünyeli (atopik) kişilerde görülür. Alerjik nezle, göz alerjisi, alerjik astım ve anafilaksi (alerjik şok) bulgularına neden olur. Hava ile yayılan çok küçük lateks partikülleri solunum yollarına girdiğinde, polen veya ev tozu alerjilerinde olduğu gibi alerjik tepkimeleri başlatır.
Bu tepkimeler sonucunda; gözlerde kaşıntı ve sulanma, burun akıntısı, burun kaşıntısı, hapşırma, nefes darlığı, hırıltılı ve hışırtılı solunum, öksürük, göğüste sıkışma hissi, deride kaşıntılı kabarıklıklar (ürtiker) ve şişlikler (anjioödem) ve tüm belirtilerin bir arada görüldüğü, ayrıca kan basıncı (tansiyon) düşüklüğünün de eşlik ettiği anafilaksi görülür.
Lateks alerjisi,
- Toplumun genelinde % 2.5
- Doktor ve hemşirelerde % 9-15
- Diş hekimlerinde % 4
- Laboratuvar çalışanlarında % 3
- Doğumsal idrar yolları anomalisi olan çocuklarda % 65 oranında görülür.
LATEKS ELDİVEN HAKKINDA
Lateksten yani doğal lastikten en çok Lateks Eldiven yapılmaktadır ve günümüzde lateks eldivenden birçok sektörde iş için kullanılmaktadır.
Evlerde de temizlik esnasında kullanımı çok yaygındır. Lastik ayakkabı, yüzme levhaları, dalgıç giysileri, araba ve bisiklet tekerlekleri, bulaşık eldivenleri, emzikler, elbiselerde kullanılan elastik parçalar, anestezi aletleri ve tıbbi sanayide en çok kullanılan malzemeleri de örneklerin arasına katabiliriz. Hastanelerde de personellerden hastaya elle bulaşması muhtemel mikrop, virüs vs engellemek için, gıda üretim yerlerinde gıdaya temas eden elemanların ellerinden geçebilecek hastalık, mikrop, kir vs her türlü zararlı maddenin önlenmesinde ve diğer hijyen ve hassaslık gerektiren aktivitelerde çok pratik ve ucuz bir alternatif sunarlar.
LATEKS YATAK NEDİR?
Latex ya da lateks yatak yaysız yatak teknolojisinde öne çıkan, kauçuk ağacının bitki öz sütünden el edilen malzemeden yapılan ve doğal içeriğe sahip yatak türüdür. Yatağı öne çıkaran en önemli özelliği ise yaygın olan visco yataklar gibi yapısında ağır kimyasalların bulunmamasıdır. Kullanılan malzemenin ortaya çıkarılması bile bu yatakların ne denli doğal olduklarını ortaya çıkarmaktadır.
LATEKS NASIL ELDE EDİLİR?
Kauçuk ağacı ya da diğer adıyla “hevea” Amazon bölgesine özgü, tropik özellikler gösteren bir ağaçtır. Özellikle sanayi alanında pek çok alanda kullanıma sahiptir. Kauçuk ağacı, lateks yatakların kullanımda da oldukça önemli bir yere sahiptir. Ağaçlar 5 ile 6 yaş aralığındayken gövdelerinin üzerine V şekline benzeyen çizikler atılır ve buradan lateks adı verilen, süt kıvamında bir sıvının akması beklenir. Bu toplama işlemi, ağacın özünden geceleri daha iyi verim alındığı için gece yapılması gerekmektedir. Gecenin erken saatlerinde başlayıp sabahın geç saatlerine kadar yapılan bu toplama işleminin ardından lateks elde edilmiş olur. İnce ve oldukça elastik olan lateks, elde edildikten sonra hava ile teması sağlanarak sert kauçuk haline getirilmesi sağlanır. Sentetik kauçuk kullanımı her ne kadar yayın olsa da doğal yöntemler ile elde edilen lateksin özellikleri çok daha kapsamlı ve niteliklidir. Doğal lateks, özellikle yataklarda kullanıldığında formu sayesinde doğal özellikler taşımakta, sürtünmeyi azaltmakta ve konforlu bir uykuya imkan vermektedir. WellMatt’ın sunmuş olduğu lateks yataklar da bu doğal malzeme kullanılarak yapılmaktadır.
LATEKS YATAĞIN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Lateks yatağın özellikleri hakkında bir sıralama yapmak, yatağın daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Bu kapsamda;
- Lateks yataklar tamamen doğal içeriğe sahiptir ve herhangi bir ağır – sert kimyasal barındırmazlar. Özellikle insan ömrünün çoğunun uykuda geçtiği göz önüne alınırsa, yatağın doğal özellikler taşımasının sağlık açısından önemi daha iyi anlaşılabilecektir. Aynı şekilde doğal yapısı sayesinde çevre dostu olup temizleme açısından da tam kapsamlı hijyen sunmaktadır.
- Lateks yataklar malzemesinin dayanıklılığı sayesinde uzun ömürlü kullanıma sahiptir.
- Vücuda uygulanan basıncın hafiflemesini sağladığı için oldukça rahat şekilde uyunmasını sağlar.
- Gözenekli yapısı sayesinde hava geçirgenliğinin yüksek olması sebebiyle uyku boyunca vücudun ısı dengesinin bozulmasını engeller. Rahat ve ısı açısından ferah bir uyku uyunmasını sağlar.
- Alerjisi olan kimselerin rahatça uyuyabilmeleri için anti – alerjik özellikler taşımaktadır.
- Yataklarda kullanıma bağlı olarak meydana gelen zararlı gaz çıkışı lateksin yapısı sayesinde önlenmektedir.
- Yatış pozisyonundaki vücudun desteklenmesi ile özellikle uyku sırasında çok fazla hareket eden kimselerin her pozisyonda rahat uyumalarını sağlar.
- Yatağın yapısı nedeniyle uyuyan kişinin yanında olan bir başkasının hareket etmesinden etkilenmez, rahat bir şekilde uykusuna devam edebilir.
İç Mimar Gizem Uçkun Tiryaki
Yatak, yastık ve yorganlarda kullanılan dolgu malzemeleri
Süt ağacı bakımı nasıl yapılır? (Euphorbia trigona) çiçek açar mı?
