Evde deprem için alınması gereken önlemler, deprem güvenlik testleri, evde deprem öncesi ve sonrası yapılması gerekenler ile ilgili tüm soruları Deprem Yüksek Mühendisi Mustafa Görkem Yıldız yanıtladı.
AFAD deprem haritası ve e-devlet deprem risk sorgulama ekranına da yazımızdan ulaşabilirsiniz.
EVİM DEPREME DAYANIKLI MI?
Evimiz depreme karşı dayanıklı mı yoksa risk altında mıyız nasıl anlarız?
Herkesin kendi kendine gözlemleyebileceği bazı durumlar bir binanın risk altında olduğuna işaret eder. Örneğin:
- Yapının bodrum ya da zemin katında kolon demirlerinde paslanma görünüyorsa
- Yapının betonarme elemanlarında (kolon ve kirişlerde) gözle görülür çatlaklar varsa
- Yapı inşa edilirken mühendislik hizmeti almamışsa (inşaat aşamasında bir statik projeye göre yapılmamışsa)
yapınız büyük ihtimalle risk altında demektir. Ayrıca 1999’dan önce yapılmış eski yapılar da, yeni yapılara göre daha risklidir.
EVİM DEPREME NE KADAR DAYANIKLI SORGULA
Bununla birlikte, bu maddelerden herhangi birisi yoksa bile bu tamamen güvende olduğunuz anlamına gelmez. Binaların depreme karşı güvenli olup olmadığının anlaşılması için bir dizi testin ardından bilgisayar analizleri yapılması gerekir. Bu test ve analizleri yapabilecek uzman firmalara müracaat edilmesi gerekir.
Bu durumu bir hasta-doktor ilişkisine benzetebiliriz. Hasta olduğumuzu hissetsek bile, hastalığımıza doğru teşhisin konulabilmesi için bir doktora gideriz. Doktor öncelikle bir takım testler yaptırır, bu test sonuçlarını değerlendirir, analiz eder ve buna göre hastalığımızın ne olduğunu bize söyler. Yapılar için de durum böyledir diyebiliriz.
Evim Depreme dayanıklı mı? E-DEVLET AFAD FAY HATLARI HARİTASI İÇİN TIKLAYIN – SORGULAMA EKRANI
DEPREM GÜVENLİK TESTİ İLE EVİN DAYANIKLILIĞINI TESPİT EDİN
Deprem güvenliği tespiti nasıl yapılır?
Yapılarının deprem güvenliğinin belirlenebilmesi için öncelikle incelenecek yapı ile ilgili bir dizi verinin toplanması gerekir. Bahsedilen bu veriler:
- Yapının bulunduğu alanda zemin etüdü yapılması,
- Yapının statik projelerinin (varsa) temin edilmesi,
- Yapıda rölöve çalışması yapılması (yapının taşıyıcı sistem elemanlarının ebatlarının, aralıklarının, kesit özelliklerinin vs.nin belirlenmesi),
- Kesit özelliklerinin belirlenebilmesi için belli sayıda betonarme elemanda sıvanın ve pas payının kırılarak demirlerin açığa çıkarılması
- Betondan numuneler alınarak beton dayanımının belirlenmesi
DEPREM GÜVENLİĞİ ÖLÇTÜRME EVE ZARAR VERİR Mİ?
Tüm bu veri toplama işi sırasında evimize zarar verilmiş olmuyor mu?
Hayır, dayanım anlamında kesinlikle zarar verilmiş olmuyor. Bu çalışmalar, donatı tespit cihazlarıyla demirlerin yerleri önceden belirlenerek yapıldığı için kesinlikle yapıda demir kesilmesi vs. gibi bir şey yaşanmamış oluyor. Taşıyıcı elemanlardan alınan karotların yerleri de daha yüksek dayanımlı tamir harçları ile kapatıldığından dolayı yapısal bir zayıflatma gerçekleştirilmemiş oluyor.
Bununla birlikte, tabii ki binada karot alınan ya da sıyırma yapılan yerlerde boya, alçı gibi mimari unsurlara 10’ar 20’şer cm’lik zararlar verilmiş oluyor ama bu durumun canımızdan kıymetli olmadığı konusunda hemfikirizdir sanırım.
BETON İYİ ÇIKARSA NE OLUR?
Verileri topladık, betonumuzun iyi çıkması durumunda içimiz rahatlamalı mı?
Maalesef yapıların güvenli olup olmadığına tek parametre ile karar veremiyoruz. Beton kalitesi, bir yapının güvenliğini etkileyen faktörlerden yalnızca birisi. Yukarıdaki doktor-hasta benzetmesini burada da kullanabiliriz. Bir hastada şeker hastalığının çıkmamış olması, hastanın kanser olmadığı anlamına gelmez.
YAŞANAN SON DEPREMLERİ SAATİ SAATİNE GÖRMEK İÇİN TIKLAYINIZ
3 BOYUTLU DEPREM TESTİ
Peki veriler toplandıktan sonraki aşama nedir?
Bu veriler ışığında yapının bilgisayarda 3-boyutlu modeli hazırlanıyor, bu modele yapının bulunduğu bölgede beklenen deprem kuvvetleri etkitiliyor. Deprem kuvvetleri altında oluşabilecek hasarlar belirleniyor ve yapının depremde nasıl bir performans göstereceği bu hasar tiplerine göre tahmin ediliyor.
DEPREM TESTİ FİYATLARI 2020
Deprem testi yaptırmanın maliyeti nedir?
Bu çalışmanın maliyeti, inceleme yapılacak binanın özelliklerine göre çok değişkenlik gösterdiği için ortalama bir rakam telaffuz etmek mümkün değildir. Bu konuda uzmanlaşmış firmalardan fiyat alınması gerekmektedir.
BİNA RİSKLİ ÇIKARSA NE OLUR?
Binamızın riskli olduğu sonucuna varılırsa belediye binamızı mühürleyip yıkım kararı mı veriyor?
Yapıların deprem güvenliğinin belirlenmesi için yürürlükte olan iki yönetmelik ve iki farklı prosedür vardır:
- Eğer amaç binamızın güvenli olup olmadığını öğrenip ve güçlendirme gerekli ise bunun yöntemini, kapsamını ve bütçesini belirlemek ise yukarıda açıklanan prosedür izlenmelidir. Bu prosedürde yapının yetersiz çıkması durumunda bu yalnızca çalışmayı talep eden kişi ile paylaşılır ve yapının yıkımı/güçlendirilmesi ile ilgili yasal herhangi bir zorlama olmaz.
- Eğer amaç zayıf bir binada güçlendirmeye (ya da yıkıp yeniden inşa etmeye) yanaşmayan kat malikini yasal olarak zorlamaksa bu defa Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı, lisanslandırılmış firmaların yapacağı “riskli bina tespit yönetmeliği” kapsamındaki değerlendirme yaptırılmalıdır. Bu değerlendirme neticesinde yapının güvenliğinin yetersiz çıkması halinde yapı sahibine 60 gün verilerek binasını güçlendirmesi ya da yıkması mecburidir. Yapının yıkılarak yeniden inşa edilmesi için 2/3, güçlendirilmesi için ise 4/5 çoğunluk aranır.
BİNA GÜÇLENDİRME NEDİR?
Binamızın deprem performansı yetersizse, binayı güçlendirmeli miyiz yoksa yıkıp yeniden mi yapmalıyız?
Deprem güvenliği açısından riskli bulunan binaları güçlendirmek ya da yıkıp yeniden yapmak arasında güvenlik açısından herhangi bir fark yoktur. Her iki durumda da yapımız güvenli hale gelir.
BİNA GÜÇLENDİRME MALİYETİ NE KADAR?
Bir yapıyı güçlendirmenin maliyeti yıkıp yeniden yapma maliyetlerinin %20-30’unu genellikle geçmemektedir. Yani yapıyı yıkmak yerine güçlendirmek 5 kat daha ucuza mal olur diyebiliriz.
Bununla birlikte bina sakinleri tesisatı eskimiş, mimari kullanım ihtiyaçlarına cevap vermeyen bir yapıyı kullanmaya devam etmeyi de istemeyebilirler. Burada verilecek kararda kullanıcıların ihtiyacı ve bütçesi göz önüne alınmalıdır.
EV ALIRKEN DEPREME DAYANIKLI OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Ev satın alırken depreme karşı güvenli mi değil mi nasıl anlarsınız?
Öncelikle almayı düşündüğümüz binanın “statik projeleri” mutlaka istenmelidir. Statik Projeler mal sahibinden, müteahhitten ya da ilgili ilçe belediyelerinden temin edilebilir. Statik projelerin temin edilmesinin ardından tasarım konusunda uzmanlaşmış bir inşaat mühendisine danışılmalıdır.
YENİ EV ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Mevcut ve yeni satın almaya karar verdiğiniz evin hangi teknik verilerine /analizlerine bakmanız gerekir?
Bu durumu da hasta-doktor ilişkisi benzetmesiyle anlatmaya çalışayım. Nasıl ki bir laboratuvardan alınan kan tahlil sonuçları doktor olmayan birisine bir şey ifade etmeyecekse, almak istediğiniz evle ilgili veriler de deprem mühendisliği konusunda eğitimi olmayan birisine bir şey ifade etmez. Bu sebeple, bu soruya da “bir uzmana danışın” cevap hakkımı kullanmak istiyorum.
MTA’NIN FAY HARİTASINI GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ
DEPREM ANINDA EVDE NE YAPMALIYIZ?
Deprem anında evdeyseniz neler yapmalısınız?
Depreme işte, okulda, evde ya da markette yakalanmayacağımızın bir garantisi yoktur. Bu sebeple, özellikle sık zaman geçirdiğimiz yerlerde bir acil durum planı hazırlamalı ve bu planı belli aralıklarla tatbik etmeliyiz. Bununla birlikte, nerede olursak olalım “çök-kapan-tutun” olarak özetlenen yaşam üçgeni oluşturma prosedürünü araştırmalı ve bunu uygulayabileceğimiz yerleri belirlemeliyiz.
DEPREM SONRASI ALINACAK ÖNLEMLER
Deprem sonrası evinizle ilgili nasıl önlemler almalısınız?
Depremde oluşan hasarların yapısal ya da yapısal olmayan hasar olup olmadığının belirlenmesi ayrı bir uzmanlık konusudur. Deprem sonrasında binalarda mutlaka uzman kişilerce hasar tespit çalışması yapılması gereklidir. Eğer gerekli ise güçlendirme yapılmalıdır.
EVDE DEPREM ÖNLEMLERİ VE DEPREM HAZIRLIĞI
Eviniz depreme hazırlıklı mı? Sabitlenmesi gereken mobilyalar, beyaz eşyalar, doğru konumlandırma ve daha pek çok sorunun yanıtını “Evde deprem önlemleri” yazımızda anlattık.
Evde deprem önlemleri ve deprem hazırlığı
Dask nasıl yapılır? Zorunlu deprem sigortası için gerekli belgeler nelerdir?
