Ebru Sanatı nasıl yapılır ve Ebru Sanatı nedir? sorularının yanıtını merak ediyorsanız, Ebru Sanatçısı Nesime Kantar, detayları evimdergisi.com.tr için anlattı.
EBRU SANATI NEDİR?
Ebru Sanatı Geleneksel Türk süsleme sanatlarının en kadim olanlarındandır ve Türk Sanat Tarihi’nde özel bir yeri vardır. Ebru bir kağıt süsleme sanatıdır. Bir tekne içindeki kıvamı artırılmış su üzerinde oluşturulan muhteşem desenlerin kağıda alınması ile ortaya çıkar.
Ebru, bir denge, ritm ve sabır sanatıdır. Tekrarı ve geri dönüşü olmadığından bir eserin ikinci kere ortaya çıkartılabilmesi mümkün değildir.
Ebru, içine sığır ödü katılmış, suda erimeyen ve kağıda zarar vermeyen, toprak boyaların, gül dalı çubuklara sarılan at kuyruğu kılı fırçalarla, yoğunlaştırılmış su üzerine serpilmesiyle elde edilen ve kağıda aktarılmasıyla sonuçlanan bir kağıt bezeme sanatıdır.
Pratik olarak genellikle, ebrulu kağıda da “ebru” denmektedir. Günümüze kadar usta-çırak ilişkisi içinde icra edilerek ulaşmıştır. Ebru ülkemizde en yaygın ve en rağbet gören kağıt süsleme sanatlarından biridir.
EBRU SANATI NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?
Kağıt bezeme sanatlarının en önemli dallarından biri olan Ebru Sanatı’nın ne zaman ve hangi ülkede ortaya çıktığı bugün itibariyle tam olarak saptanamamaktadır. Ebru ile süslenmiş eski eserlerin ve yazmaların tarihleri bilinse bile bunlar birkaç kez onarımdan geçip yenilendiklerinden dolayı ebruya ilişkin kesin bir bilgi sayılamamaktadır. Türk ebruculuğunun başlangıç noktası olarak elde belge olmamakla birlikte Orta Asya görülmektedir.
Ebru günümüzde soyut ve plastik sanatlar gibi değerlendirilmekte, başlı başına bir sanat eseri olarak düşünülmekte ve sergilenmektedir. Ayrıca tezhip ve hat sanatı ile birlikte kitap sayfalarında, murakka kenarlarında, el yapımı kitapların cilt kapaklarında, açık renkte yapılan hafif ebrular ise özellikle hat yazılarının altında kulanılmaktadır. Ayrıca çeşitli kumaş, ahşap, pürüssüz yüzeyli taş, seramik v.s.’de kullanım alanı bulmuştur.
EBRU SANATI NASIL YAPILIR?
Peki ebru sanatı nasıl yapılır? Materyalin cinsine göre farklı türde boyalar kullanmak gerekebilir. Mesela kumaş için kumaş boyası, seramik için seramik boyası kullanmak gibi. Şimdi ebru sanatı için gerekli malzemeler ve yapılış aşamalarına değinelim…
Yoğunluğu Artırılmış Su: Herhangi bir suyla ebru yapılamaz. Suyun yapışkanlık ve kıvam veren bir malzemeyle yoğunlaştırılması gerekir. Amaç, üzerinde boyalara rahatça şekil verilebilmesi için suyun yoğunlaşarak ağırlaşması ve deseni suyüzünde oluşturduktan sonra kağıt suyun üzerine serildiği zaman boyalar akmadan kağıda geçecek şekilde suyun yapışkan bir hale gelmesidir. Suyun yoğun kıvamlı bir hale getirilebilmesi için kitre, deniz kadayıfı, kıvam artırıcı, sahlep gibi çok değişik malzemeler kullanılabilir. Günümüzde yaygın olarak deniz kadayıfı ve kıvam artırıcı kullanılmaktadır.
Deniz kadayıfı veya kıvam arttırıcı belli oranda suya katılarak blender yardımıyla topak kalmayana kadar ezilerek hazırlanır. Kullanmadan önce 1-2 saat bekletilir, köpükler gidince kullanılır. Bir gün önceden hazırlanırsa daha iyi sonuç alınır. Kullandıktan sonra, bir sonraki kullanıma kadar buzdolabında saklanabilir.
Boyalar: Geleneksel Türk ebrusunda kullanılan boyalar genelde ‘Toprak Boya’ diye adlandırılan metal oksitlerden elde edilen boyalardır. Siyah boya ise soba kurumundan elde edilmektedir. Ebruda kullanılan boyalar güneşten etkilenmeyen ve asit ve benzeri yabancı maddeler içermeyen türde boyalar olmalıdır. Ebru sanatında kullanılan boyaların en önemli özelliklerinden biri suyla karışmıyor olmalarıdır.
Öd: Sığır ödü ebru sanatında kullanılan en önemli malzemelerden biridir. Boyaların batmadan suyun üzerinde durmasını sağlar. Öd aynı zamanda boyaların birbirilerine karışmasını engeller ve boyalara yapışkanlık kazandırır. Boyanın içine koyularak kullanılır.
Ebru sanatının en zor kısmı, boyaların “terbiye” denen aşamadan geçirilerek su uzerinde durabilir hale getirmektir.
Satın almış olduğunuz ezilmiş ebru boyasını fırça yardımıyla bir miktar alıp, göz kararı su ekleyip içinde boyanızı eritin. Daha sonra damlalık yardımıyla 3-5 damla boyanın içine damlatın. “Biz” yardımıyla boyayı kitre üzerine dokundurun. Boyanın yüzeydeki açılımına bakın. Yaklaşık 5-6 cm çapına gelene kadar sürekli deneyerek adım adım 3-5 damla öd ekleyerek ayar yapın.
Boya ayarı genellikle göz kararı olduğu için bolca pratik yapmak gerekecektir.
Yeni başlayanlar için geleneksel boya ayarı oldukça zordur. O yüzden eğer ebruya yeni başlıyorsanız, büyük kırtasiyelerde kolayca bulabileceğiniz hazır Ebru boyalarını kullanmanızı öneririz. Hazır Ebru boyalarını, içine öd veya su katmadan, kıvamı artırılmış su uzerinde direkt olarak kullanabilirsiniz.
Hangi hobi boyası nerede kullanılır?
