Kapari nedir, ne işe yarar? Mucize bitki kapati (tomurcuk) son yıllarda adından sıkça söz ettiriyor. Mucize diyoruz, çünkü sağlığa iyi geliyor, erozyonu önlüyor, yemeklere de lezzet katıyor.
KAPARİ NEDİR?
Son yıllarda giderek popüler olmaya başlayan kapari, halk arasında gebereotu, kepere, menginik ve devedikeni olarak da biliniyor. En çok gıda olarak tüketildiği bilinse de ilaç, boya ve kozmetik sanayiinde de kullanılıyor bu değerli bitki. Değerli diyoruz, çünkü yetiştiricisine iyi para kazandırıyor. Üstelik sağlığa faydalı olduğu gibi, erozyonla mücadelede de iyi bir savaşçı.
KAPARİ NEREDE YETİŞİR?
Kapari, Ege, Karadeniz, Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu’da doğal yetişebilen, bakımı kolay ve zahmetsiz, dikenli bir çalı bitkisi. Oldukça uzun bir ömre sahip. 100 metreden fazla derine giden, bir o kadar da yatay olarak dağılan bir kök sistemi olduğu için toprağı toparlıyor, erozyonu önlüyor. Bu yüzden de özellikle çok eğimli yamaçlarda, dik yamaçlı karayolu kenarlarında, çok eğimli bahçelerde, kot farkı çok olan bahçe ve binaların tasarımında öncelik verilebilir.
YETİŞTİRİLMESİ VE BAKIMI
Aşırı soğuk ve don olduğu dönemler hariç, sonbahardan başlayıp ocak, şubat, mart aylarına kadar bir yaşındaki fidanları, nisandan itibaren de yeni çıkmış fideleri dikebilirsiniz.
Kireçli veya kalkerli, biraz killi, orta ağır topraklarda yetişebilen, özel isteği olmayan bu çalı bitkisi, birkaç kere, çok sayıda tomurcuk verir. Ancak tohumdan yetiştirilmesi zordur.
Tomurcuklarda, tohumların içinde bulunduğu karpuzcuk denilen keseler vardır. Kahverengi tonlarında, mercimek büyüklüğündeki tohumları, özel toprak harçlı fide yastıklarında, katlama adı verilen özel işlemlerden geçirilerek ekilir. Tohumları, kuş ve karıncaların yardımıyla doğal olarak çoğalabilir.
Tokat yöresi ve Ege, Karadeniz, Güneydoğu bölgelerinde yetişmesi bu şekilde olur. Tarım ve ormanla ilgili resmi kuruluşlardan bitkinin fidanlarını temin edebilirsiniz. Fidanları aynı sıra üzerinde, iki metre aralıklarla, eni ve boyu 40-45 santimetre, derinliği 30-35 santimetre olan çukurlara dikilir. Bitkinin kök boğazları topraktan 7-8 santimetre yükseklikte olmalı ve güneydoğu yönünde dikilmelidir.
Özellikle ilk yıl, yaz aylarında sulama ihmal edilmemeli ve toprak kuru kalmamalıdır. İlk yılın sonundaki budamalar ile çok dallanma sağlanır. Sonraki yıllarda bitki kendini kurtarır. Yalnızca ot mücadelesi ve toprağının çapalanması, iyi bir gelişim için yeterlidir. Toprak kurdu ve yaprak kurdu zararlılarına karşı da dikkatli olunmalıdır.
KAPARİ FAYDALARI
Mayıstan itibaren çiçek tomurcuklarını veren bitkinin karpuzcuk denilen tohum taşıyan keseleri toplanır. Bir kat tuz, bir kat tomurcuk olarak kurutulur veya yüzde 20’lik tuzlu su içinde salamura yapılır.
Yurt dışına çeşitli endüstri kollarına ihracı, salamura şeklinde yapılır. Maddi açıdan karlı bir bitkidir. 3-4 salamura yapılan bitkinin, sonradan sirke içinde bekletilmesiyle elde edilen tomurcukları lezzetlidir.
Birçok hastalığı önlediğine dair bilgiler de mevcuttur. Evliya Çelebi, 400 yıl önce yazdığı ‘Seyahatname’sinde Çorum’un Osmancık ilçesini tanıttığı bölümde şöyle der: “…İşte bu kumlu toprakta, bu iklim şartlarında ‘gebre’ adında bir yemiş yetişiyor ve bu yöre halkı bu yemişin sirkeli turşusunu yapıyor. Bu turşu, hastalıklara deva olmasından, zindelik, sağlık ve güç vermesinden dolayı çok faydalı.”
YAZI: PROF. DR. HÜDAVER COŞKUN – Evbahçe
Zencefilin faydaları nelerdir? Uzmandan yanıtlar
