Bitkilerde aşılama nedir ve nasıl yapılır? Bitkilerde aşılama ile üreme, sıkça tercih edilen uygulamalardan biri. Peki aşılama teknikleri nelerdir? Bitkili Evim’den Naz Irmak Saf yanıtladı.
BİTKİLERDE AŞILAMA NEDİR?
Aşılama, iki bitki parçasını belli teknikler çerçevesinde kaynaştırma yöntemidir. Aşılama sonrası bitkinin büyümeye devam edebilmesi önemlidir. Daha basit bir ifadeyle aşılama üretmek istenilen bitkiden kesilen dalın yani aşı kaleminin, aşılama yapılacak anaç bitkiye tutunmasını ve büyümesini sağlamaktır.
Aşılama, çok eski yıllardan beri kullanılan bir yöntemdir. Aşılama ile aynı türler birbirine kaynaştırılabileceği gibi aynı cinse ait farklı türlerde bir araya getirilebilir.
BİTKİLERDE AŞILAMA NE ZAMAN YAPILIR?
Aşılama, ağaç ve bitkilerdeki tomurcuklanma döneminden önce veya sonra yapılabilir. Birçok aşılama kış mevsiminde ve erken ilkbahar döneminde yapılmaktadır. Bazı yaprak döken ağaçlar ise genellikle kış aylarında aşılanmaktadır.
BİTKİLERDE AŞILAMA NASIL YAPILIR?
Aşılamanın başarılı olabilmesi için damar sistemleri arasındaki bağı iyi kurmak gerekmektedir. Eğer bu iletişimin kurulması sağlanamazsa ne yazık ki başarısız bir aşılama çalışması gerçekleştirmiş olursunuz.
Peki neden aşılama ihtiyacı duyarız?
Bunun en önemli amaçlarından biri iyi özelliklere sahip bir ağacın ya da bitkinin özelliklerini daha ileriye taşıyabilmek içindir. Yani kuşaktan kuşağa bir aktarım da diyebiliriz. Yine sayıca azalan kaliteli ve verimli ağaçların veya bitkilerin çoğaltılmasına yardımcı olmak da diyebiliriz.
Tohumdan yetiştirmek istediğimiz meyve ağaçlarının büyümesini, gelişmesini ve meyve verme aşamasına gelmesini beklemek epey sabır ve zaman gerektiren bir süreçtir. Bu süreçte bitkinin karşılaşabileceği bazı zorlukları da düşünürsek sonuca ulaşmamızı daha da ileri bir sürece atabilir. Bunun yerine aşılama yöntemiyle daha kısa sürede verimli meyve ve sebze üretimine kavuşmanız mümkün.
Çekirdekten yetiştirdiğimiz avokado fidesini toprakla buluşturduğumuzda meyve vermesi imkansızdır. Mutlaka aşılama yapmak gerekir. Aşılama ile birlikte 3 sene içinde bitki meyve üretimine başlayacaktır. Eğer sıfırdan yetiştiriliyorsa bu sonuca ulaşmak 10 yılı bulabilir.
Yine limon çekirdeklerinden elde ettiğimiz filizleri toprakla buluşturduğunuzda ortaya çıkan fide limon değil turunç fidesidir. Bu fide belli bir boya eriştiğinde ve gövde oluşumu meydana geldiğinde sağlıklı ve verimli bir limon ağacından alınan dal yani aşı kalemi ile bir araya getirildiğinde artık meyvesini alabileceğiniz bir limon ağacı olacaktır.
İlginizi çekebilir: Limon çekirdeği filizlendirme – Limon çekirdeği ne zaman ekilir?
Aşılama yöntemi ile yapılabilecek bir güzel durumda normalde yetişmekte zorluk çektiği topraklarda bir bitkinin ya da ağacın yetişmesine yardımcı olmaktır. Bunun için uygun bir anaç kullanarak aşılarsanız, olumsuz koşullarda bile büyümesini sağlayabilirsiniz.
Belirli anaç ağaçlar, ağır veya killi topraklar gibi farklı toprak türleri ile başa çıkmak için kullanılabilir. Yine belirli hastalıklara karşı koymak içinde kullanılabilir. Aşılama da en önemli ve temel kural birbirine benzeyen ağaçların veya bitkilerin aşılanmasıdır. Örneğin elma anacına elma türü aşılanmalıdır. Kiraz ağacı anacına kiraz ailesi cinsleri gibi.
AŞILAMA TEKNİKLERİ
Aşılama teknikleri göz aşısı ve kalem aşısı olarak ikiye ayrılır. Farklı tekniklerle uygulamaları yapıldığı için onlarda kendi içinde ayrılabilmektedir.
Göz aşısı uygulaması birçok kişi tarafından bilinen ve uygulanan bir yöntemdir. Özellikle meyve ağaçlarına uygulanan aşı yöntemlerinden biridir. Gelişimi uzun yıllar sürecek olan fidanlara da uygulanır. Göz aşısındaki amaç, aşılanmasını istediğimiz ağaçtan alınan filizin, dalın anaç ağaca doğru şekilde yerleştirilip, bir araya getirilip büyümesini sağlamaktır.
Üç tip göz aşısı vardır. İlkbaharın başlarında mart nisan ayında yapılan göz aşısına erken sürgün aşısı denir. Havanın ısınmasıyla birlikte mayıs ve haziran ayında yapılan aşıya sürgün göz aşısı denir. Bu yöntemde alınan filiz kışa kadar büyümüş olur. Yaz bitiminde havaların yavaş yavaş serinlediği dönemde yani eylül ve ekim ayında yapılan aşıya ise durgun göz aşısı denir. Kış dönemine çok yakın uygulandığı için birleştirilen filizde hemen gelişim olmaz. Dinlenme ve uyum sağlama sürecine girer. Eğer doğru uygulama yapıldıysa ilkbaharda uyanışa geçer ve gelişim gösterir. Yaz döneminin kısa sürdüğü illerimizde bu aşı yöntemini uygulayabilirsiniz. En azından aşının tutmama riskini indirgemiş olursunuz.
Yine en çok bilinen ve uygulanan aşılama yöntemlerinden biri T aşılamadır. Büyüme evresindeki anaç ağaçlara uygulanır. Anaç ağaç, topraktan 5-25 cm yüksekliğinde T şeklinde kesilir. Fakat aşılama yaparken aşı bıçağı kullanmanız gerektiğini ve steril olmasına dikkat etmeyi unutmayın! Göz, anaçta açılan T şeklinin içine yerleştirilir. Aşılanan yer hava almayacak şekilde bir bez yardımıyla ya da farya adı verilen kağıtla iyi bir şekilde bağlanmalıdır. Hava alırsa çürüme meydana gelebilir. Bu da ne yazık ki tutulum olmamasına neden olur. 15-20 gün sonra bağlanan bölge açılır. Eğer bol yağışlı bir şehirde yaşıyorsanız ve t aşı uygulayacaksanız ters te şeklinde göz aşısını uygulayın. Böylece yağmur sularının aşıya zarar vermesibi engellemiş olursunuz.
Bir de yama şeklinde yapılan göz aşısı mevcuttur. Anaç ağaç üzerinde dikdörtgen şeklinde bir cep kesilir. Bu cebin ya da gözün üzerine aşılama yapmak istediğimiz parça yerleştirilir ve yine bez ya da farya adı verilen kağıtla sıkıca, hava almayacak şekilde birbirine bağlanır. Gece ve gündüz sıcaklık farkının az olduğu dönemlerde yapılmalıdır. Yani mayıs haziran ayı için uygun bir aşılama yöntemidir.
KALEM AŞISI NASIL UYGULANIR?
Gelelim kalem aşısı nasıl uygulanır yöntemlerine.
Kalem, ağacın üzerindeki sürgünden büyüyen ve üzerinde uyuyan gözler bulunan kalem şeklindeki dallardır. Anaç ağaç kesildikten sonra ortaya çıkan halkalı bölgeye aşılama yapılır. Bu aşılama yöntemine de kalem aşısı denir.
Dilcikli aşı yönteminde çapların denk olması önemlidir. Çapları yaklaşık 0.6 cm ile 1.2 cm olan anaç ağaçlar seçilmelidir. Anaç ve kalem kesilen tersi yönde çapraz ve zigzag şeklinde (dilcikli) kesilerek üst üste binmesi sağlanır ve güzelce bağlanır. Bağlamak için bez veya farya adı verilen kağıt kullanabilirsiniz. Hava almamasına dikkat etmelisiniz. Yoksa aşı tutmaz ve verim alamazsınız. Bir de ekleme yöntemiyle yapabilirsiniz. Bunda zigzag yapmanıza gerek yok sadece ters yönde çapraz kesip birbirine bağlamalısınız. Buna da dilciksiz aşılama denilir.
KENAR AŞI YÖNTEMİ NASIL UYGULANIR?
Bir diğer yöntemde kenar aşı yöntemidir. Anaç ağacın kalemden daha kalın olduğunda uygulanmaktadır. Anaç ağaçta derinliği 3 cm civarında olacak şekilde çapraz meyilli ince bir dilim kesilir. Üzerinde gözler bulunan yaklaşık 8 cm uzunluğundaki kalemin ucu da çapraz kesilerek anaçtan kesilen dilimin yerine yerleştirilir. Anaç ve kalemdeki halkalar birbirine çakıştırılır ve hava almayacak şekilde bağlanır.
Göz aşısı bazen tutunamaz. Böyle bir durumda kakma aşıya başvulur. 7.5-10 cm kalınlığındaki anaçlara uygulanır. Anaç ağacın tepesinden çok hafif meyilli ve topraktan uzaklığı yaklaşık 20 cm olacak şekilde kesilir. Anaç ağacın kesilen yerinin yüksek tarafından yaklaşık 4-5 cm uzunluğunda V şeklinde bir çıkıntı kesilir. Üzerinde gözler bulunan yaklaşık 10 cm uzunluğundaki kalem çıkıntıya yerleştirilir.
Ceviz aşısı nasıl ve ne zaman yapılır? Kabuk aşılama yöntemi
